دیوهای بابِلی و غول‌های آرامی در کیش مانوی: رویکردی متن‌شناسانه به برخی شخصیت‌های اهریمنی در متن‌های نیایشی و جادویی به ایرانی میانه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

گروه ادیان شرق دانشگاه ادیان و مذاهب

چکیده

مقالة حاضر به تشخیص هویت و عملکرد نیروها و شخصیت‌های دیوی با اصالت بابِلی و آرامی در کیش مانوی می‌پردازد و می‌کوشد آنها را در اندرکنش با اسطوره‌های کافرکیشی و یهودی بازشناسد. در اینجا، هم به انگاره‌ها و چهره‌های اهریمنی آتالیا، ایدرا، اَتْنَبیش، هوبابیش، وزبیش، اُهْیا، و لِوْیاتین و هم به گروه‌های غولان، ایرها، نِفیل‌ها و فرشتگان هبوط‌کرده پرداختیم تا نشان دهیم دیوشناسی مانوی تا چه حدّ به سنّت‌های آرامی و به‌ویژه به کتاب حنوخ و کتاب غولان یهودی وابسته است. در جستار حاضر، نه تنها کلان‌فرشتگان بزرگ مانوی یعنی رُفائیل و میخائیل و گبرائیل و سَرائیل را باز خواهیم شناخت، بلکه به نقش‌آفرینی اینان به سرداریِ پادشاه افتخار در برابر یورش غولانی خواهیم پرداخت که بر اساس داستان آفرینش مانوی به زمین گریختند.

مقاله نشان می‌دهد بازسازی کتاب غولانِ مانی به شدت به بررسی‌های دیوشناسانه وابسته است.
مقالة حاضر به تشخیص هویت و عملکرد نیروها و شخصیت‌های دیوی با اصالت بابِلی و آرامی در کیش مانوی می‌پردازد و می‌کوشد آنها را در اندرکنش با اسطوره‌های کافرکیشی و یهودی بازشناسد. در اینجا، هم به انگاره‌ها و چهره‌های اهریمنی آتالیا، ایدرا، اَتْنَبیش، هوبابیش، وزبیش، اُهْیا، و لِوْیاتین و هم به گروه‌های غولان، ایرها، نِفیل‌ها و فرشتگان هبوط‌کرده پرداختیم تا نشان دهیم دیوشناسی مانوی تا چه حدّ به سنّت‌های آرامی و به‌ویژه به کتاب حنوخ و کتاب غولان

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Babylonian Demons and Aramaic Giants in Manichaeism: A Textual Approach to Some Demonic Characters in Liturgical and Magical Middle Iranian Texts

نویسنده [English]

  • Mohammad Shokri-Foumeshi
Department of Eastern Religions, URD
چکیده [English]

مقالة حاضر به تشخیص هویت و عملکرد نیروها و شخصیت‌های دیوی با اصالت بابِلی و آرامی در کیش مانوی می‌پردازد و می‌کوشد آنها را در اندرکنش با اسطوره‌های کافرکیشی و یهودی بازشناسد. در اینجا، هم به انگاره‌ها و چهره‌های اهریمنی آتالیا، ایدرا، اَتْنَبیش، هوبابیش، وزبیش، اُهْیا، و لِوْیاتین و هم به گروه‌های غولان، ایرها، نِفیل‌ها و فرشتگان هبوط‌کرده پرداختیم تا نشان دهیم دیوشناسی مانوی تا چه حدّ به سنّت‌های آرامی و به‌ویژه به کتاب حنوخ و کتاب غولان یهودی وابسته است. در جستار حاضر، نه تنها کلان‌فرشتگان بزرگ مانوی یعنی رُفائیل و میخائیل و گبرائیل و سَرائیل را باز خواهیم شناخت، بلکه به نقش‌آفرینی اینان به سرداریِ پادشاه افتخار در برابر یورش غولانی خواهیم پرداخت که بر اساس داستان آفرینش مانوی به زمین گریختند.

مقاله نشان می‌دهد بازسازی کتاب غولانِ مانی به شدت به بررسی‌های دیوشناسانه وابسته است.
مقالة حاضر به تشخیص هویت و عملکرد نیروها و شخصیت‌های دیوی با اصالت بابِلی و آرامی در کیش مانوی می‌پردازد و می‌کوشد آنها را در اندرکنش با اسطوره‌های کافرکیشی و یهودی بازشناسد. در اینجا، هم به انگاره‌ها و چهره‌های اهریمنی آتالیا، ایدرا، اَتْنَبیش، هوبابیش، وزبیش، اُهْیا، و لِوْیاتین و هم به گروه‌های غولان، ایرها، نِفیل‌ها و فرشتگان هبوط‌کرده پرداختیم تا نشان دهیم دیوشناسی مانوی تا چه حدّ به سنّت‌های آرامی و به‌ویژه به کتاب حنوخ و کتاب غولان

کلیدواژه‌ها [English]

  • دیوان مانوی
  • غولان مانوی
  • فرشتگان مانوی
  • کتاب غولان
  • کتاب حنوخ

مقالات آماده انتشار، اصلاح شده برای چاپ
انتشار آنلاین از تاریخ 16 دی 1402
  • تاریخ دریافت: 29 شهریور 1402
  • تاریخ بازنگری: 29 آبان 1402
  • تاریخ پذیرش: 21 آذر 1402