TY - JOUR ID - 702088 TI - بررسی برخی از مؤلفه‌های نقد فرمالیستی در سروده مانوی «اَنگَد‌روشنان» JO - پژوهشنامه فرهنگ و زبان‌های باستان JA - ACLR LA - fa SN - 2716-9901 AU - موسوی‌خو, راضیه AD - دکتری فرهنگ و زبان‌های باستانی، واحد علوم تحقیقات تهران، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. Y1 - 2023 PY - 2023 VL - 3 IS - 1 SP - 159 EP - 186 KW - سرودهای مانوی KW - انگد روشنان KW - پارتی مانوی KW - فرمالیست KW - هنجارگریزی زبانی KW - آرایه‌های ادبی KW - شعر ایران باستان DO - 10.22034/aclr.2023.1988056.1061 N2 - انگدروشنان یک منظومه‌ بلند مانوی،‌ درباره سفر‌ روح پس از رهایی از زندان تن به جهان روشنایی است. در این مقاله، سعی بر آن است که با شیوه کتابخانه‌ای، پس از بررسی چگونگی وزن، قافیه و محتوا، به بررسی فرمالیستی این سروده نیز پرداخته شود تا بدانیم که آیا می‌توان سرودهای باستانی را از منظر جدیدترین مکاتب نقد ادبی واکاوید یا خیر؟ نزد فرمالیست‌ها، عدول از هنجار یا هنجارگریزی، غریب‌سازی و آشنایی‌زدایی از طریق کاربرد صنایع بیانی و صنایع بدیعی، برجستگی واژه و لفظ در ادبیات و بیان غیرمتعارف، غیربومی و غیر معمول تجربه و حقیقت راه رسیدن به ادبیت متن است. با بررسی متون بازمانده باستانی ایران، به سادگی پی می‌بریم که شروع آفرینش‌های ادبی و شعرگونه در ایران، به زمان‌های دور می‌رسد و ایرانیان از دیرباز با آرایه‌های ادبی، هنجارگریزی، بیان خیال‌انگیز و عاطفه‌مند و ... آشنایی داشته و از آنان در نوشته و سروده‌های خود استفاده می‌کردند. سروده انگدروشنان، 135 مصراع دارد و دارای ابیاتی تکیه‌دار و بی‌قافیه است. در سرودنامه انگدروشنان، صنایع لفظی و معنوی بسیاری مانند تنسیق صفات، ابداع، تشبیه، تشخیص و مبالغه به چشم می‌خورد. همچنین از هنجارگریزی نحوی و واژگانی نیز به عنوان یکی از راه‌های ادبی کردن زبان در این سروده استفاده شده است. ساخت ترکیبات وصفی نو و اضافه‌های استعاری و تشبیهی نیز از راه‌های هنجارگریزی واژگانی است که سراینده از آنها غافل نبوده است. شاعر همچنین برای تأثیرگذاری بیشتر در مخاطب، از هماهنگی القایی آواها برای تداعی اندیشه و توصیفات خود استفاده کرده است. UR - https://www.aclr.ir/article_702088.html L1 - https://www.aclr.ir/article_702088_4a87af720402b4d76307cbb405aadd3d.pdf ER -